Fil Hakkinda Bilgi ve Fillerin Ozellikleri

Yaşamları ve Türlerine Dair Merak edilen bilgileri editörlerimizce iki farklı kaynaktan sizler için yapılan derlemelerle sunmak istiyoruz. Konuya Dair Tüm Merak Ettiklerinizi editörlerimiz kısa zaman içerisinde yanıtlayacaktır.

Tanıtım 1
Fil, hortumlular takımında yer alan filgiller (Elephantidae) familyasını oluşturan memeli bir hayvandır. Ananesel olarak Asya fili (Elephas maximus) ve Afrika fili(Loxodonta africana) olmak üzere iki türü tanınır. Ancak kimi delillere göre Afrika savan fili (L. africana) ile Afrika orman filinin (L. cyclotis) iki ayrı tür olduğu önerilmektedir. Filler, Sahra altı Afrika ile Güney ve Güneydoğu Asya’da bulunur. İçinde mamutlar ve mastodonlar gibi soyu tükenmiş türleri de barındıranhortumlular takımında son zamanlarda de soyunu sürdüren bir tek filler kalmıştır. Karada yaşayan en büyük hayvan olan Afrika filinin erkeği 4 m boya ve 7.000 kilogram ağırlığa erişebilir. Bu hayvanların dikkat çekici ve ayırt edici bir takım özellikleri vardır. Bunların arasında, nesneleri yakalamak gibi çeşitli amaçlar için kullanılan uzun hortumlar başta gelir. Çok uzun ve sivri olan kesici dişlerini nesneleri taşımak, yeri kazmak için kullanırlar. Fildişinin kaynağı olan bu kesici dişler bu arada kavga ederken silah olarak da kullanılır. Filin büyük ve geniş kulakları vücut ısısını kontrol etmeye fayda. Afrika fillerinin kulakları daha büyük olur ve sırtları içbükeydir. Asya fillerinin ise kulakları daha küçük olur ve sırtları dışbükey veyahut düzdür.

Otçul olan filler; savan, orman, çöl ve bataklık gibi natürel hayat alanlarında bulunurlar. Çoğunlukla su kenarlarında kalmayı seçenek ederler. Etraflarında bıraktıkları tesir yüzünden kilittaşı türlerden biri sayılırlar. Diğer hayvanlar fillerden uzak durur ve aslan, kaplan, sırtlan ile yabani köpekler gibi yırtıcılar sadece yavru fillere saldırır. Dişi filler, ekseriyetle bir dişi ve yavruları veyahut akraba dişiler ve yavrularından oluşan aile grupları hâlinde yaşarlar. Birkaç dişi ve yavrularından oluşan grubun öncüsü en yaşlı dişidir. Fillerin oluşturduğu aile grupları ara ara bir araya gelerek daha büyük topluluklar oluşturabilir. Ergenliğe erişen erkek filler aile gruplarını terk eder veya yalnız veyahut diğer erkek fillerle beraber bir grup oluşturabilirler. Erişkin erkekler çiftleşmek için eş aradıklarında aile grupları ile bir araya gelir. Testosteron salgılanmasının arttığı ve aşırı saldırgan davranışların görüldüğü mest isimi verilen vaziyet erkek fillerin baskın olmalarına imkan verir ve üreme başarısını artırır. Aile gruplarında alaka odağı yavru fillerdir ve anneleri tarafından üç sene kadar bakılırlar. Filler natürel ortamlarında 70 sene kadar yaşar. Dokunma, görme ve duyma yolu ile iletişim kurarlar. Uzun mesafelerde, filler insanın duyamayacağı kadar düşük frekanslı sesler ve sismik iletişim yolu ile haberleşir. Fillerin zekâ düzeyi primatlar ve balinalar ile mukayese edir. Kendilerinin farkında oldukları ve kendi cinslerinden can vermekte olan veyahut can vermiş hayvanlara karşı empati gösterdikleri gözlemlenmektedir.
Afrika filleri Dünya Tabiat ve Natürel Kaynakları Savunma Birliği (IUCN) tarafından soyunun tükenme rizikosu yüksek olan hassas türler arasında listelenirken, Asya filleri soyunun tükenme rizikosu çok yüksek olan tehlikedeki türler arasında listelenmiştir. Fil popülasyonları için en büyük tehditlerden birisi kaçak olarak avlananhayvanların dişleri ile yapılan fildişi ticaretidir. Diğer tehditler arasında natürel hayat alanı kaybı ve mahalli halk ile olan çıkar çatışmaları sayılabilir. Filler, Asya’da yük hayvanı olarak kullanılmaktadır. Geçmişte savaşlarda da kullanılan filler son zamanlarda hayvanat bahçeleri ve sirklerin azalarındandır. Çok kolay tanınabilen filler sanat, folklor, din, edebiyat ve popüler kültür alanlarında sıklıkla kullanılmıştır.

Tanıtım 2
Fil Alm. Elefant (m), Fr. Éléphant (m), İng. Elephant. Filgiller (Elephantidae), hortumlular (Proboscidea) takımından bir familya. Familyanin son zamanlarda varligini sürdüren Asya fili (Elephas maximus) ve Afrika fili (Loxodonta africana) olarak iki türü bulunmaktadir.

Familyası

Filgiller (Elephantidae) Yaşadığı yerler: Afrika ve Güney Asya’nın orman ve sık otlaklarında. Özellikleri: Uzun hortumlu, iki üst kesici dişleri uzamış, kuyruğunda bir tutam kıl bulunan, geniş kulaklı bir hayvan. Ömrü: 70-80 sene. Çeşitleri: Asya (Hindistan) fili (Elephas maximus), Afrika fili (Elephas africanus), Mamut (Elephas primigenius).

Fillerin özellikleri
Karadayaşayan memelilerin en iri ve kuvvetli hayvanı. Afrika filinin yüksekliği 3-4 metre,ağırlığı 6-7 tonu bulur. Boyu, bazan 7 metreyi geçebilir. Asya filinin ise boyu 6 metre, omuz başına kadar yüksekliği 2 metre, ortalamaağırlığı da 3-4 ton arasında değişir. Bacakları sütun şeklinde yuvarlak, beş parmaklı ve küçük tırnaklıdır. Ot ve inceağaçdallarıyla beslenir. Çoksu içer,geviş getirmez. İriliğine karşın çevik ve iyi yüzücüdür. Burun ve üst dudağın birleşerek uzamasından iki delikli hortummeydana gelir. 40 binden fazla adaleden olan bu uzuv, dokunma, koklama ve kavrama aleti olarak kullanıldığı gibi, suyuemerekağzıniçine püskürtmede de kullanılır. Hortumun ucu Afrika filinde parmak gibi uzayan iki dudakla, Hindistan filinde isetek dudakla sonlanır. Bir toplu iğneyi yerden alabilecek kadar hassas, bir insanı 40 metre uzağa fırlatabilecek ve birağacı kökünden sökebilecek kadar güçlüdür. Pek kuvvetli olmayan görme duyusuna karşı, duyma ve Bilhassa koku alma duyusu çok kuvvetlidir. Hortumu devamlı hareket halinde olup, sağa, sola ve geriye doğru kıvrılarak rüzgarın getirebileceği en zayıf kokuları bile hisseder. Kör bir fil, koku alma duyusuyla hiç zorluk çekmeden yolunu bulabilir. Fil, hortumuylasu içmez. Suyuhortumuna çekerek ağzına püskürtür. Sıcakhavalarda sırtına püskürttüğüsuyla serinler. Hortum, yedilitre kadar su alabilir. Dallardanhortumun ucuyla meyve kopararak ağzına götürür.

Günümüzde Asya (Hindistan) fili ile Afrika fili kalmıştır. Soğuk bölgelerde yaşayanMamut’un soyu tükenmiştir. Filler, nehir kıyılarındaki orman ve sık otlu alanlarda sürüler halinde yaşar. Afrika fili, Hindistan filinden daha iri olup, kulakları da geniştir. Sıcakhavalardayelpaze gibi kullanır. Daha çokağaçlık ve gölgelik alanlardayaşayanHindistan filinde kulaklar küçüktür. Kırış kırış olan sert derileri sanki tüysüzdür. Kuyruk uçlarında tel gibi sert bir demet kıl bulunur. Hint kuyumcuları bu kılları incealtın şeritlerle bükerek hoş görünüşlü yüzük ve bilezikleryaparlar.

Fillerde, iki üst kesici dişler uzayarak tipik fildişlerini alana getirirler. Dişler zamanzaman kırılıp aşınmasına karşın ömür boyu uzarlar. 3 metre uzunluk ve 100 kgağırlığına varanları bulunur. Filler bu dişlerle kendilerini aslan, kaplan gibi yırtıcı hayvanlara karşı savunurlar. Bir aslan veya kaplanın saldırısına uğradığında, dişleriyle hasmına bir kez dokunması kafidir. Hemen gövdesini bir mızrak gibi deler geçer. Toprağı kazarak kök ve yumruları çıkarır, ağaçdallarını kırarlar. Köpek dişleri bulunmaz. Azı dişleri ise büyük ve bitişiktir.

Afrika fillerinin erkek ve dişilerinde, fildişi bulunmasına karşın, Asya filinin dişisinde yok denecek kadar kısadır. Yavrularda bu dişler 2-3 yaşında çıkmaya başlar. Filler, pekkıymetli olan bu dişleri yüzünden yüzyıllarca insanlar tarafından katledildiler. Son zamanlarda fil avcılığıyasaklanmıştır. Bunlardan tarak, baston ve şemsiyesapları, kolye, tesbih, satranç taşları, bilardo toplarıyapıldığı gibi, çeşitli süs ve süs eşyalarında da kullanılırlar.

13 yaşında erginleşen fil, 3 yılda bir olmak üzere ömründe 20 defa yavrular. Her doğumdagenellikle 90-100 kgağırlıkta 1 yavru doğurur. Doğumda bütün fil topluluğu anne ve yavruya günlercesevgigösterisinde bulunur. Yavruyu 6 ay emzirir. Gebelik müddeti Hindistan filinde 19-21 ay, Afrika filinde 22 aydır. Eşler, gözlerden uzak yerlerdeçiftleşir. Bu özelliklerinden dolayı tutsak filler kendilerini gizleyebilecek ortamlarda normal olarak ürer, kafes içindekiler ise kendilerini yabancı gözlerden gizleyemediklerinden kolaykolay üremezler. Birbirini ve yavrularınıhortumlarıyla severler.

Çok daha önceki yıllardan beri evcilleştirilerek insanlığın hizmetinde bulunmuşlardır. Yük hayvanı olarak veya avda ve harplerde kullanılmışlardır. Eski devir muharebelerinin canlı tankları olarak anılırlar. M. Ö. 218 tarihinde Kartaca komutanı Anibal 37 savaşçı filini Alp Dağlarından Roma Ovasına indirerek, İkinci Pön Savaşında kullanması ünlüdur. Pers ve Hintliler de çeşitli savaşlarda kullanmış, kale kapılarını fillere söktürmüşlerdir. Yemen Meliki Ebrehe’nin fillerle Kabe-i şerif üzerine yürümesi, tarihe Fil Senesi olarak geçmiştir. Ancak Ebrehe bu hadisede rezil ve rüsva olmuştur.

Filler zeki, munis, itaatkar hayvanlardır. Bugün sirklerde eğitilerek çeşitli şaşırtıcı oyunlar yaptırılmaktadır. Afrika filini insana alıştırmak oldukça zordur. Ancak Asya’da Hindistan filleri kolayca evcil hale getirilebilmektedir. Hem de Hindistan’da küçük çocuklara dadılık ve bekçilik yapan filler dahi vardır. Dışarı çıkacak olan yerli Hintli kadın, çocuğunu bahçedeki filin yanına getirip bırakır. Filin gözetiminde çocuk bahçede rahatça oynar. Fil orada olduğu sürece başka bir hayvan da gelip çocuğa zarar veremez. Filin onu ezmesi, çiğnemesi korkusu da yoktur. Hayvan evin bir ferdi gibidir. Sirklerde kullanılan filler, küçük tip Asya türleridir.

Dağılımı ve Hayat Alanları
Asya filinin anayurdu Hindistan Yarımadası ile Asya’nın güney doğusu, Afrika filininki de Sahra’nın güneyindeki bölgelerdir. Önceden cüce fil isimiyle ayrı bir tür olarak kabul edilen hayvanların Afrika filinin yavruları olduğu anlaşılmıştır. Filler, çok yoğun bir nebat örtüsü ile kaplı olan ormanlardan çıplak savanlara kadar çok değişik hayat ortamlarında görülebilir. Yaşlı dişilerin önderliğinde yaşayan küçük topluluklar, yiyeceğin bol olduğu yerlerde daha geniş sürüler oluştururken erkekler ekseriyetle dişilerden ayrı sürüler halinde yaşar.

Beslenme
Belirli mevsimlerde besin ve su kaynaklarının daha bol olduğu yerlere göç eden ve vakitlerinin büyük bir bölümünü beslenerek geçiren bu hayvanlar günde 225 kilogram ot yiyebilir ve 200 litreye kadar su içebilirler. Ayrıyetten 1 hafta içerisinde 2 tondan fazla yemek tüketirler.

Üreme
Gebelik müddeti Asya filinde vasati 610 gün, Afrika filinde ise takriben 2 ay daha uzundur. Hindistan filinde 8-12 yaşında cinsel olgunluğa ulaşarak döl verebildiği halde, Afrika filinde bu müddet 14 senesi bulabilir. Filler de insanlar gibi çiftleşirler.

Ek Bilgiler
Asya fili asırlar süresince savaş merasim ve yük hayvanı olarak ehemmiyetini savunmuş, bakıcılarının yönetimindeormandan tomrukların taşınmasında kullanılmıştır. Afrika fillerinin yük hayvanı olarak kullanılması çok daha kısıtlıdır. Filler ancak 20 yaşından sonra iş yapabilecek güce eriştiğinden bu hayvanlar asla tam manasıyla evcilleştirilmemiştir. Natürel hayat alanlarının yok edilmesi ve fildişi için avlanmaları hasebiyle fillerin soyu tükenmeye yüz tutmuştur. Bilhassa fil dişi ticareti için yasak avlanmalar Afrika fillerinin sayısını azaltırken bir takım savunma bölgelerindeki hudutlu alanlarda gittikçe artan fil sayısı da etrafa zarar verecek boyutlara erişmektedir. Ayrı olarak filler zıplayamaz. Bu da fili zıplayamayan tek memeli yapar. Ayrı olarak filler fıstık yer.

Kaynak:
1 – Rehber Ansiklopedisi
2 – Vikipedia TR 

BU YAZIMIZ KAÇ DEFA OKUNDUĞUNU BAKABİLRSİNİZ

Bu yazı daha önce kişi tarafından okundu.